Tez Nedir ve Tez Nasıl Yazılır?

1. Konu seçilir. (En çok ilgi duyduğunuz konuyu seçmek daha uygundur.) …
2. Konu sınırlandırılır.
3. Hipotez kurulur.
4. Araştırma metodu belirlenir.
5. Geçici plan oluşturulur.
6. Geçici kaynakça oluşturulur.
7. Okuma ve not alma çalışması yapılır.
8. Son olarak tez yazma aşamasına geçilir.

Bu yazı ile birlikte kafanızdaki “tez nedir ve tez nasıl yazılır” sorusunun tam anlamıyla cevaplanması amaçlanmaktadır. Bu yazının hazırlanmasının başka bir amacı da, bilhassa lisans döneminde ilk kez tez yazması gereken öğrencilerin “tez nasıl yazılır” şeklinde arama yapmasına rağmen anlaşılır ve kapsamlı bir yazı bulamıyor olmalarıdır. 

Tezler, bazı lisans eğitiminin ardından diploma alma sürecinde teslim edilmesi gereken, aynı zamanda kredili bir ders olarak eklenen bir çalışma olduğu gibi yüksek lisans ve doktora programlarının tamamlamak isteyen bireylerin yazmakla yükümlü olduğu bir zorunluluktur. Bu sebeple tez nedir, nasıl yazılır sorusunun cevabı oldukça önem taşımaktadır.

Tez Nasıl Yazılır?

Bir tezin nasıl yazıldığına teknik olarak gelmeden önce bahsetmekte yarar olan birkaç husus bulunmaktadır. Bu hususların başında doğru konu seçimi gelmektedir. Konunun doğru seçimi sanıldığının aksine bütün tez yazım sürecini doğrudan etkilemektedir.

O halde “konu  nasıl seçilir?” Sorusunun cevaplanması gerekmektedir. Bir tez yazım sürecinin ilk aşaması olarak konunun belirlenmesi aşaması karşımıza çıkmaktadır. Konunun belirlenmesi aşaması tez yazma sürecinin diğer aşamalarının ön şartlı olduğu için en mühim aşama olarak büyük ehemmiyet taşımaktadır. Dolayısı ile konu seçiminde dikkatli olunması sonraki aşamalarda karşılaşılabilecek muhtemel sorunların meydana gelmesinin önüne geçebilecektir

Tercih edilecek olan tez konusunun ilk olarak bir problemi olmalıdır ve bu çalışmayla birlikte bilime bir şey katabilmek amaçlanmalıdır. Çünkü bilim bir okyanus olarak varsayıldığında bir bilim insanın tüm ömründe bilime sunduğu katkı bir damla değerini geçmeyecektir. Dolayısı ile literatürde dönüp dolaşıp aynı şeylerin çalışması yerine her çalışmayla beraber daha önce değinilmeyen bir konuya değinilmesi gerekmektedir. Yine de hiçbir çalışma konusunun bütünüyle özgün olamayacağını belirtmekte fayda vardır burada anlatılmak istenen belirlenen çalışma konusunun daha önce konu hakkında yapılan çalışmalarda değinilmeyen bir hususa değinmesi ya da bilimin dinamikliğine dayanarak daha önceden ortaya atılan bir hususu güncel olarak ele alabilmektir

Konunun belirlenmesinin ardından sıradaki diğer önemli husus ise konunun sınırlandırılması gereksinimidir. Konunun gerekenden geniş olması tezin yazım sürecini güçleştireceği üzere,  gerekenden dar olması da tezin literatür açısından önemsiz olmasına sebep olabilecektir. Tez konusunun genişliği tezi yazan bireyin vaktine ve seçilen konuya göre farklılık gösterebilmektedir. Bu noktada seçilen konunun sınırlandırılmasında dikkat edilmelidir.

Tez Nasıl Yazılır? sorusunu şablon olarak aktaracak olursak:

1- Konu Seçilir.

Tez yazmak uzun bir zaman alacağından  öğrencinin ilgi duyduğu bir konuyu seçmesi doğru bir yaklaşım olacaktır. Öğrencinin tez yazacağı konuya hakim olabilecek nitelikte olmalı ve konuyla ilgili kaynaklara kolayca ulaşabilmelidir.

2- Konu Sınırlandırılır.

Geniş bir konu üzerinde çalışılması araştırmayı zorlaştırdığı gibi, dar olması da araştırmayı gereksiz kılabilmektedir. Konunun genişliği araştırmacının zamanı ve seçilen konu doğrultusunda değişmektedir. Konunun sınırlandırılması, o konu hakkında derinlemesine bilgi sahibi olunmasını sağlamaktadır.

3- Hipotez Kurulur.

Hipotez, belli bir kuramsal esasa temelinde geliştirilen ve değişkenler arasında varlığı öne sürülen belli ilişkilerin sınanmasını sağlamaktadır. Öğrenci yaptığı okumalar neticesinde elde edindiği bilgilere göre bir hipotez geliştirir. Çalışma süresince sağlanan kanıtlara göre hipotezde değişiklikler yapılmaktadır.

4- Araştırma Metodu Belirlenir.

Yapılacak çalışmada araştırmacı araştırma metodunu baştan belirlemeli, bunu araştırma metninde belirtmelidir. Bir araştırmada konunun özelliklerine göre kütüphane araştırması, anket, gözlem, mülakat, istatistik ve bu tarz yöntemlerden birkaçı kullanılabilir.

5- Geçici Plan Oluşturulur.

Geçici plan, öğrencinin henüz konuyla alakalı olarak okuduğu birkaç çalışmadan faydalanarak nasıl bir çalışma yapmak istediğini gösteren taslak olarak karşımıza çıkmaktadır. Bahsi geçen taslak araştırmacının çalışma esnasında izleyeceği yolu göstermektedir. Geçici plan, okumalar sırasında edinilen bilgiye göre hazırlanır. Araştırmanın detayına inildikçe geçici planda değişiklikler yapılmaktadır.

6- Geçici Kaynakça Meydana Getirilir.

Oluşturulan geçici plan doğrultusunda kaynakların toplanması aşamasına geçilmektedir. Kaynak toplarken mümkün olduğu kadar birinci el kaynaklara ulaşılmalıdır. Kitap, makale, rapor, gazeteler, seminerler, kongre bildirileri gibi tez konusu ile alakalı bütün kaynaklar toplanabilir.

Blog önerisi: Kaynakça Nasıl Yazılır?

6- Tez Yazımına Başlanır.

Tezinizin esas olarak ortaya çıkacağı aşama yazım aşaması olmasına rağmen yukarda bahsettiğimiz aşamaları eksiksiz biçimde tamamladığınızda sizi en az yoracak aşamadır. İlk aşamalarınızdaki süreci doğru ve etkin yönettiğinizde tez yazım aşaması düşündüğünüzden çok daha kolay tamamlanacaktır.

Yüksek Lisans Tezi Nasıl Hazırlanır?

Yüksek lisans tezlerinin lisans tezlerine göre daha özenli olması gerekmektedir. Çünkü lisans tezi sizlerin öğrenmesini amaçlayan bir tez niteliği taşımaktayken yüksek lisans tezi sizin akademik hayatınızdaki ilk eseriniz olma niteliği taşıyacaktır. 

Tezle ilgili teknik meseleler tezin bilimsel kalitesini açısından çok önemli olmasa da doğru teknikleri uygulamanız zamanınızı daha doğru kullanmanızı sağlayarak daha iyi bir içerik üretmenizi sağlayacaktır. Bu açıdan düşünüldüğünde tez yazımı ile alakalı teknik bilgiler de oldukça önem taşımaktadır.

İlk olarak bir tezin kaç bölümden oluşması gerektiğinden bahsetmek gerekirse bir tez;

• Ön Sayfalar
• Giriş
• Ana Bölüm (var ise yöntem ve bulgular)
• Sonuç

Bölümlerinden meydana gelmektedir. Tez yazımında genel olarak yapılan yanlışlardan bir tanesi; kapak, beyan, önsöz, özet, abstract, gibi başlıkların bulunduğu ön sayfaların en sona bırakılmasıdır. Bu hata içeriğinizi etkilemeyecek bir durum olsa da sizin motivasyonunuzu kötü anlamda etkilemektedir. Zira ön sayfaları şablonunuza uygun olarak oluşturmadığınızda, tezinizi yazmaya devam etmek için Word dosyanızı açtığınızda çalışmanızı eksik hissedersiniz. O halde konunun belirlenmesi ve kaynak okumalarının yapılmasının ardından ilk yapmanız gereken şey şablona uygun şekilde ön sayfalarınızı oluşturmanızdır. 

Bu noktada şablon konusuna değinmek gerekirse bu yazı sizi tek bir şablona yönlendiren yazılardan ziyade doğru şablon nasıl hazırlanır niteliği taşımaktadır.  

Tez Yazma Aşamaları Nelerdir?

Yazının öncesinde tez yazımında ilk olarak ön sayfaları oluşturmanız gerektiğinden bahsetmiştir. Bahsi geçen ön sayfaları oluşturmanız içinde doğru şablonu en başta oluşturmanız önem taşımaktadır.

Tez nasıl yazılır sorusunu arattığınızda karşınıza çıkan yazılarda bahsi geçemeyen hususlardan biri doğru şablonun önemidir. Doğru şablon sizin ne yazdığınızı bilmeniz açısından oldukça önemlidir. Şablonun en son ayarlanması tezin bittiği güne kadar kaç sayfa yazdığınız konusunda bile sizi yanlış yönlendirecek bir hatadır. Öncelikle ülkemizde tüm üniversite ve enstitülerde geçerliliği bulunan ortak bir tez yazım şablonu bulunmamaktadır. Bu yüzden sizleri yanlış yönlendirmemek için şablon örneği vermektense şablon hazırlanmanın mantığının açıklanmasının daha faydalı olacağı düşünülmektedir.

Tez şablonunuzu bağlı olduğunuz üniversite ve enstitünün hazırladığı tez yazım kurallarına göre oluşturmanız gerekmektedir. Unutmayın ki teknik anlamda ilk yapmanız gereken adım kendinize bir Word dosyası açarak bu dosyaya enstitünüzün yayınladığı kuralları uygulamanız gerekmektedir. Uygulanması gereken kurallardan kasıt;

• Kenar Boşlukları
• Başlık Düzeyleri
• Yazım Metni
• Kaynak Gösterme 

Gibi tezinizin formatı için hayati önem taşıyan bilgilerdir.

Giriş Bölümü

Giril bölümü tezinizin en önemli bölümlerinden biridir. Zira karşına çıkacağınız jüri ve tezinizi okumak isteyen insanların ilk bakacakları yerlerden biri giriş bölümünüzdür. Giriş bölümünde konununuz ve probleminizin ne şekilde sınırlandırıldığı hangi yöntemlerle hazırlandığından bahsedilmesi gerekmektedir. Giriş bölümünde yapılan hatalardan bir tanesi de girişi en başta yazmaktır. Tezler onu yazan kişi içinde bir araştırma konusu olduğundan, teze başladığınız gün ve bitirdiğiniz gün arasında konu hakimiyeti açısından oldukça büyük bir fark olacaktır. Bu sebeple teziniz giriş bölümünü tezinizi bitirdikten sonra oluşturmanız daha doğru olacaktır.

Kavramsal/Kuramsal Çerçeve Bölümü

Tez yazımı için araştırdığınız konu ne olursa olsun bir kavramsal bölüme ihtiyacı bulunmaktadır. Bu noktada araştırdığınız konu ile alakalı kavramsal bir bölüm oluşturmak için tez konunuza benzer çalışmaları incelemeniz ve bir taslak oluşturmanız gerekmektedir. Ancak burada yapılan hatalardan bir tanesi de benzer tezlere bakmanın yeterli olacağı düşüncesidir. Bazı tezler sizin konunuza benzer olsa bile ölçekleri farklı olabilmektedir. En doğru kavramsal çerçeve çalışmanızın yönteminizdeki veri toplama ölçekleridir. Ölçeklerde hangi sorulara cevaplar arıyorsanız o sorulara uygun kavramsal çerçeve oluşturmanız oldukça önem taşımaktadır

Yöntem Bölümü

Yöntem bölümü uygulama kısmında hangi yöntemlere başvurulacağının açıklandığı bölümdür. Bu bölümde genel olarak;

• Araştırmanın Metodu
• Evren ve Örneklem
• Veri Toplama Yöntemi
• Veri Toplama Araçları

Gibi sorulara cevap verilmesi gerekmektedir.

Bulgular Bölümü

Bu bölümde, tezde araştırılan sayısal bulgulara yer verilmektedir. Burada yapılan hatalardan biriyse bulguların literatürdeki diğer çalışmalarla kıyaslanmadan ele alınmasıdır. Unutulmaması gerek ki kavramsal çerçeve ve bulguların bölümünün bağlantılı olmadığı tezler akademik anlamda değer kaybedecektir.

Sonuç ve Tartışma Bölümü 

Bazı enstitüler bu bölümleri ayrı ayrı isterken bazıları bir arada isteyebilmektedir. Bu farklılığın bir önemi olmadığını belirtmek gerekir, önemli olan tez sonuçlarınızı akıcı ve sadece bir şekilde okuyucuya aktarmanız ve sonuçlarınızı literatürde bulunan diğer tezlerle tartışmanız gerektiğidir. 

Kikare Akademi’den tez yazdırma ve tez danışmanlık hizmeti almak için tıklayabilirsiniz.